Dạy văn theo hướng phát triển năng lực

Bản chất của dạy Tập làm văn là dạy cách viết, dạy cách nghĩ và phát triển tư duy cho học sinh. Thông qua các dạng bài tập làm văn, giáo viên rèn luyện cho học trò tư duy hình tượng và tư duy logic. Qua đó mà giáo dục phẩm chất và phát triển nhân cách người học. Dạy Tập làm văn, người thầy chú trọng yêu cầu tạo ra ý tưởng và cách trình bày ý tưởng một cách khoa học, sinh động, sáng tạo, mạch lạc, có sức thuyết phục. Nhất là bài văn thuyết minh vận dụng được nhiều kiến thức cuộc sống áp dụng vào thực tiễn. Với tiết luyện tập  văn thuyết minh, tôi đã cho học sinh đề tài trước để chuẩn bị ở nhà rồi sau đó trò lên thuyết trình với nhiều hình thức: trình chiếu qua PowerPoint, hoạt kịch, thuyết trình … Với đề tài mở, mỗi tổ một đối tượng, các trò tham gia hào hứng làm cho tiết học vô cùng hứng thú. Hơn nữa bài văn thuyết minh là dạng văn bản khoa học, nếu giáo viên không dạy cho học sinh kết hợp với phong cách văn bản nghệ thuật bằng sự sáng tạo thì bài văn sẽ khô cứng. Vì vậy cần phải vận dụng các yếu tố nghệ thuật vào văn thuyết minh là vô cùng quan trọng sẽ làm cho bài văn hấp dẫn người đọc, người nghe.

Sau đây là bài thuyết trình của trò.

Thuyết minh về cái quạt

( Trương Thị Phương Thảo-9C)

Đêm đã về khuya nhưng cái nóng vẫn oi ả. Chiếc quạt quay hết tốc độ nhưng tôi vẫn thao thức không ngủ được. Tôi mãi suy nghĩ về bài thuyết minh về chiếc quạt mà tôi đã ấp ủ suốt tuần nay. Bao nhiêu ý tưởng mà tôi nung nấu. Bỗng vang lên:

“Mẹ ơi mẹ, chúng ta có ích lắm đúng không ạ”

“Ồ, đương nhiên rồi con, gia đình mình luôn tự hào vì đã giúp ích được cho con người”

“Tuyệt quá mẹ ơi, thế chúng mình-quạt giấy với các anh chị quạt điện thì ai quan trọng hơn ạ”

“Nghe câu chuyện này, con khắc biết” - Quạt giấy mẹ ôn tồn

“Mọi người tập trung, tôi- Loa nhỏ nhẹ xin được thay mặt cho ban giám khảo công bố kết quả. Sau phần thi sơ khảo đầy  kịch tính, chúng ta đã bầu ra được hai đại điện xuất sắc nhất, chị quạt giấy và anh quạt điện, vòng chung kết sẽ diễn ra trong vòng 30 phút nữa, hai thí sinh hãy chuẩn bị”. Cả quạt giấy và quạt điện đề vô cùng tự hào, hồi hộp chờ đến phần dự thi.

“Tôi rất ấn tượng với phần giới thiệu của hai vị trong hồ sơ, hai vị hãy giới thiệu lại bản thân mình trong vòng hai  phút, bắt đầu từ chị quạt giấy, xin mời chị”

“Trước hết, tôi rất cảm ơn câu hỏi của chị bút cũng như vô cùng tự hào được đứng ở vị trí này. Chúng tôi xuất hiện từ rất lâu, khoảng từ thế kỉ XX. Xưa kia,chúng tôi đã từng được xuất hiện trong cung của vua chúa phục vụ người và cũng là đồ vật cầm tay không thể thiếu của các bậc tao nhã mặc khách, những công nương tăng thêm vẻ duyên dáng, mĩ miều. Lúc mới xuất hiện, chúng tôi khá đơn giản, chỉ với một mục đích là để con người cầm đưa đẩy tạo gió. Trải qua các thời kì cải tiến, chúng tôi ngày càng được hoàn thiện và có phần hiện đại hơn, với nhiều họa tiết phong phú, đặc sắc mẫu mã đa dạng. Chúng tôi gồm hai phần chính:Phần cán quạt được nói bằng một chiếc đinh nhỏ, phần tà quạt được làm bằng tấm giấy mỏng nhưng rất bền và chắc,trên đó có in họa tiết đặc trưng cho từng vùng, có khi còn là những bài thơ hay, câu đối. Tôi không muốn ngộ nhận về chính mình nhưng có thể nói rằng chúng tôi là tượng trưng cho dân tộc. Sự đơn giản, mộc mạc của họ hàng chúng tôi cũng như trái tim thuần khiết, tâm hồn, lối sống bình dị của người dân Việt Nam. Lời giới thiệu của tôi xin hết, cảm ơn mọi người đã chú ý lắng nghe”.

“Cảm ơn phần giới thiệu của chị, tiếp theo sẽ là phần giới thiệu của anh quạt điện”

“Xin chào tất cả mọi người, tôi là quạt điện, tôi ra đời vào năm 1832 dưới bàn tay vĩ đại của nhà phát minh thiên tài Omar-Rajeen Jumala. Sau đó, quạt điện chúng tôi được các nhà khoa học khác như Thomas Alva Edison và Nikola Tesla cải tiến thành quạt chạy bằng điện thay cho quạt chạy bằng điện năng, đánh dấu một mốc quan trọng trong việc cải tiến đời sống con người. Chúng tôi cơ bản được chia ra làm bốn phần: Vỏ quạt, cánh quạt, động cơ và điều khiển có bộ chuyển hướng. Vỏ chúng tôi thường được làm bằng chất liệu bền như nhựa, sắt, inox. Còn cánh thì được làm bằng kim loại. Để bảo vệ cánh của chúng tôi, người ta tạo ra lồng quạt bằng kim loại có các cách xếp liền nhau để không bị chắn gió. Điều khiển được dùng để khiến chúng tôi quay theo tốc độ và hướng mong muốn. Đây là phần giới thiệu của tôi. Mong mọi người ủng hộ”.

“Như vậy là chúng ta đã hoàn thành phần giới thiệu đầy kịch tính. Tiếp theo sẽ là phần tranh luận, hai thí sinh sẽ nói với nhau trong vòng 10 phút với chủ đề “lợi ích của tôi”. Phần này, anh quạt điện sẽ bắt đầu trước, 10 phút…bắt đầu”

“Chúng tôi là những đồ vật hiện đại, do đó cách hoạt động cũng không quá khó, người sử dụng chỉ cần sử dụng bảng điều khiển khiến chúng tôi quay theo đúng tốc độ và hướng mong muốn mà không mất sức. Trong những ngày nắng nóng, chúng tôi giúp người sử dụng làm mát, đặc biệt ngày nay chúng tôi còn có thêm chức năng như phun sương làm ẩm không khí, phả hơi nóng giữ ấm không khí, phả hơi nóng giữ ấm giữa mùa đông. Điều nay liệu chị quạt giấy có thể đáp ứng”

Chúng tôi thừa nhận chức năng của chúng tôi là có hạn.Tuy nhiên lợi ích của chúng tôi cũng có thể khiến anh bất ngờ đấy, anh quạt điện ạ. Nếu như anh thiết thực với hiện tại thì chúng tôi lại mang ý nghĩa lịch sử. Như tôi đã nói, trên mình tôi không có hình ảnh của các danh lam thắng cảnh thì cũng xuất hiện những bài thơ đối mang đậm ý nghĩa quê hương. Điều này, anh quạt có không? Chúng tôi còn được trang trí trong nhà, ở những nơi đẹp đẽ, chúng tôi còn rất tiện, thích gấp thì gấp, thích mở thì mở”

“Đúng là quạt giấy các chị cũng có ích, nhưng vẫn chưa đủ thuyết phục, chúng tôi là dụng cụ có hầu hết trong mọi gia đình, trong khi chị chỉ để trang trí thì chúng tôi lại có thể tạo gió cho con người mà không cần con người dùng sức tay, thế không phải tiện hơn sao. Lúc đi học hay đi làm về, cơ thể mỏi nhừ, chúng tôi là một quyết định sáng suốt, chỉ cần một nút bấm và đặt lưng nghỉ nghơi, chẳng phải rất tuyệt sao?

“Vậy chú thử nghĩ xem, chú phải dùng điện, thế khi mất điện, không nhờ chị thì con người sao mà mát được, lúc đó chú không thể hoạt động được, còn chị thì lại vô cùng quan trọng”

“Vâng chúng tôi thừa nhận đó là khuyêt điểm lớn nhất của chúng tôi. Tuy vậy, khoa học kĩ thuật ngày một phát triển, làm sao biết được tương lai hứa hẹn điều gì. Quả thật khi mất điện chúng tôi chả là gì nhưng chị lại quá mỏng manh dễ hỏng, tuổi thọ không cao như tôi, chỉ cần trẻ em nô đùa một chút cũng có thể khiến chị lâm vào tình trạng không sử dụng được. Trong khi đó chúng tôi lại chỉ cần lau chùi sạch sẽ, kiểm tra định kì là được”

“Quả thực đó cũng là yếu điểm của chúng tôi-chị quạt giấy tiếp lời, nhưng chúng tôi lại vô cùng thân thiện với môi trường, trong khi cậu phải dùng đến điện thì tôi lại chỉ cần sức người, hợp lí, thuận tiện”

“Hết giờ, quả là phần thi không thể hồi hộp hơn, mời ban giám khảo”-MC Bút bi nhanh nhảu

Chị máy tính-thành viên ban giám khảo tiếp lời: “Quả là một vòng thi gay cấn, ngang tài, ngang sức, ai cũng có những yếu điểm nhưng bù lại lại có những thuận lợi không ngờ tới”

“Chị máy tính nói đúng-anh kính cận nói, quả là làm khó cho ban giám khảo chúng tôi. Tuy nhiên, chúng tôi đã có kết quả khiến các vị hài lòng. Mời chị loa công bố”

“Vâng, và…phần thắng năm nay… thuộc về cả hai thí sinh, xin chúc mừng. Chúng tôi rất hài lòng với phần thi của cả hai. Khoa học kĩ thuật phát triển, sự kết hợp giữa quạt giấy và quạt điện là hiệu quả nhất”

“Câu chuyện hay quá mẹ ơi, chúng ta thật lợi hại, quạt điện cũng thật siêu phàm, con hiểu rồi mẹ ạ, chúng ta không nên tồn tại riêng lẻ mà phải song song với nhau, bù đắp những hạn chế để hoàn thiện bản thân mình hơn”

Bài: Bích Thủy (THSP)